Duszności czyli jak pomóc choremu przy problemach z oddychaniem

Duszność najczęściej jest przejawem wielu poważnych chorób, dlatego bardzo ważne jest aby nigdy jej nie bagatelizować. Schorzenia którym może towarzyszyć duszność, mogą wystąpić w każdym przedziale wiekowym. Zależy od wielu czynników fizjologicznych, środowiskowych, psychologicznych jak również społecznych. Może występować u osób zdrowych i być wynikiem zbyt dużego wysiłku fizycznym. Z poniższego artykułu dowiesz się czym jest duszność i jak pomóc choremu podczas jej wystąpienia.

1. Duszność – co to jest?

Duszności to uczucie braku tchu. Problemy z oddychaniem mogą pojawić się niewielkim wysiłku ale nawet wtedy, nie należy bagatelizować takiego zjawiska. Każdy odczuwa duszności w inny sposób jednak śmiało można pokusić się o stwierdzenie, że duszności to nieprzyjemne i niekomfortowe oddychanie. 

Duszności pojawia się wtedy, kiedy zaburzona jest prawidłowa praca układu oddechowego. Najczęściej odpowiada za to nadmierny stres, dlatego zdarza się że duszności są jego odpowiedzią i w sytuacji wyeliminowania stresu, mogą zaniknąć. Jednak nie należy ich bagatelizować ponieważ duszności mogą świadczyć o poważnej chorobie.

2. Duszność – jak przebiega?

Duszności towarzyszy przeważnie przyśpieszony i krótki oddech oraz wydobywanie się z ust pacjenta stridoru czyli świst krtaniowy. Może pojawić się również krwioplucie.  W medycynie wyróżniane są trzy rodzaje przebiegu duszności, mianowicie przebieg ostry, podostry i przewlekły. Każdy z nich powoduje inny sposób odczuwania duszności i jest zapowiedzią innych chorób lub schorzeń.

  • Przebieg ostry

W sytuacji kiedy mówimy o przebiegu ostrym, duszność może pojawić się w ciągu zaledwie kilku minut. Do jej najczęstszych przyczyn zalicza się:

  • astma – towarzyszy jej charakterystyczny świst z krtani a trudności w oddychaniu pojawiają się spontanicznie,
  • ciało obce – pojawia się nagły kaszel lub świst podczas wykonywania wdechu. Pojawia się często u małych dzieci,
  • zatorowość płucna – to uczucie ostrego, nagłego bólu w klatce piersiowej któremu towarzyszy przyspieszony oddech oraz praca serca. Dodatkowo występuje sinica całego ciała.
  • odma opłuncowa – to nagły, ostry ból w klatce piersiowej, przyspieszony oddech, pojawia się także bladość, sinica oraz suchy kaszel.

  • Przebieg podostry

Ten rodzaj duszności występuje w ciągu kilku godzin bądź kilku dni. Jej najczęstszymi przyczynami mogą być:

  • choroba wieńcowa – charakteryzuje się bólem zamostkowym, promieniującym powodowanym przeważnie przez wysiłek fizyczny,
  • zapalenie płuc – pojawia się gorączka, kaszel którym towarzyszy ból oraz trzeszczenia w klatce piersiowej,
  • tamponada lub wysięk do osierdzia – oddech jest zdecydowanie przyspieszony, a praca serca zdecydowanie wytężona,
  • zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc – pojawia się kaszel suchy lub wilgotny, oddech przez zasznurowane usta.
  • Przebieg przewlekły

W tym wypadku ataki duszności mogą wystąpić w przeciągu kilku godzin a nawet lat. Wówczas jej najczęstszych przyczyn należy szukać w:

  • niewydolności serca – pojawiają się trzeszczenia w klatce piersiowej, poszerzenie żył szyjnych a także obrzęki. Duszności pojawiają się w pozycji leżącej, przeważnie podczas snu. Ma to nawet swoją nazwę określaną jako  napadową duszność nocną,
  • brak aktywności fizycznej – duszność może dotknąć osoby prowadzące siedzący tryb życia i o bardzo ograniczonej aktywności fizycznej,
  • obturacyjna choroba płuc – trudności z oddychaniem pojawiają się zarówno podczas wysiłku fizycznego jak również w czasie spoczynku. Występują wówczas kaszel i odkrztuszanie plwociny. Ma to miejsce głównie rano i po kontakcie z chłodnym powietrzem,
  • choroba śródmiąższowa płuc – dusznościom towarzyszy przewlekły suchy kaszel oraz niebezpieczne krwioplucie,
  • płyn w jamie opłucnej – jest to typ duszności pojawiający się podczas leżenia, 
  • toksyczne uszkodzenie dróg oddechowych  – w tym wypadku duszność może być powodowana kontaktem z chemikaliami lub innymi toksycznymi środkami,
  • zaburzenia lękowe tzw. hiperwentylacja – dusznościom na tym polu często towarzyszą pobudzeniu psychoruchowemu. Pojawiają się również parestezje czyli mrowienie i drętwienie w obrębie palców oraz wokół ust.

3. Duszności – jak pomóc choremu?

W sytuacji kiedy dopada Nas duszność lub kogoś w naszym otoczeniu, niezwykle istotne jest dostarczenie tlenu. W przypadku osoby przewlekle chorej u której napady duszności występują często, niezwłocznie należy założyć mu maskę tlenową i dostarczyć odpowiednią ilość tlenu. W innym przypadku należy choremu zapewnić dostęp do świeżego powietrza. Ważne jest również ułożenie chorego w pozycji ułatwiającej oddychanie np. pochylenie tułowia i obciążenie kolan lub pozycja z pochyleniem do przodu i podparciem na prostych rękach. Istotny jest również czynnik który spowodował atak duszności. Jeżeli osoba choruje na astmę wówczas niezwłocznie należy podać jej inhalator. W przypadku pojawienia się duszności w wyniku zdenerwowania i dużej dawki stresu, należy daną osobę uspokoić i postarać się o skupienie jej uwagi na czymś innym.

Gdy duszności występują coraz częściej, nasilają się i bardzo utrudniają funkcjonowanie, wówczas niezwłocznie należy zgłosić się do specjalisty w celu przeprowadzenia stosownych badań i rozpoczęcia leczenia.